تکلیف مسلمانان حسینی چیست؟ طرح موضوع عدالت در خطبه عاشورا

به گزارش نباءخبر،به تحلیل استاد محمد رضا حکیمی ،هنگامی که می‏نگریم در «خطبه عاشورا»، سخن از عدل می‏رود و از این که عدالت از میان رفته است، می‏فهمیم که ما نیز باید با دفاع از «عدالت»، فلسفه عاشورا را زنده نگاه بداریم و با قیام برای اجرای عدالت، از عاشورا دم بزنیم و خود را وارث عاشورا بدانیم.

هنگامی که می‏بینیم «حبیب بن مظاهر اسدی» و «سلیمان بن صرد خزاعی»، در نامه خود به امام حسین علیه‏السلام از آن امام بزرگ می‏خواهند تا بیاید و …

… با ظلم‏های اقتصادی نیز مبارزه کند و برای غلبه سرمایه‏ داران بر جامعه اسلامی و سرنوشت جامعه، چاره‏ای بیندیشد، خوب درک می‏کنیم که تکلیف مسلمانان حسینی و مؤمنان عاشورایی چیست و وظیفه مردمی که خود را ادامه وجود و استمرار تعهد حبیب بن مظاهرها و سلیمان بن صردها می‏دانند (و باید هم چنین باشد) و ذکر و وردشان «یا لیتنا کنّا معکم» است، یعنی ای عاشوراییان! کاش ما هم با شما بودیم و در راه یاری حسین شهید می‏شدیم، کدام است؟

خوب پی می‏بریم که آن خون که در جام خورشید ریخته است و فجر و شفق را – سرخ‏فام – بر سراسر آبادی‏ها و زندگی‏ها می‏تاباند، تجسم کدام آرمان و تبلور کدام فریاد است. این همه و این همه، فریاد دفاع از حقیقت و عدالت است که از حلقوم خونین عاشورا، لحظه به لحظه، چونان تندرهای ستیغ لرزان، در اعماق زندگی‏ها و ملت‏ها طنین می‏افکند و رسالت سترگ عاشوراییان را، هر چه با عظمت‏تر، منعکس می‏سازد… .

آری، مردمی که اهمیت حیاتی و دینی و انسانی عدالت را درک نکنند، جاهلند و مردمی که عدالت‏خواه نباشند، مرده‏اند و مردمی که ظلم را منحصر در ظلم سیاسی بدانند و از ظلم اقتصادی و معیشتی و فاجعه بزرگ آن – چنان که باید – آگاه نباشند، فریب خورده‏اند و جامعه عاشورایی، هرگز این چنین‏ها نیست و نباید باشد؛ زیرا که جامعه خورشید، جامعه روز است (آگاهی و بیداری)، نه جامعه شب (جهل و فریب خوردگی.

این همه احادیث فراوان و گوناگون که از پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏وآله و ائمه طاهرین علیهم‏السلام درباره «عاشورا» و زنده نگاه داشتن آن رسیده است و آن همه ذکر ثواب و فضیلت برای احیای این مراسم و حضور در آنها و آن همه زیارت و دعا درباره عاشورا، از جمله برای احیای این آرمان خورشیدی است که یاد شد و از این جاست که همه امت اسلام مکلفند که همواره عاشورا را زنده نگاه دارند و همه اقالیم قبله موظفند که تلألؤ این حماسه خورشیدی را در طنین پرجلال آیات عدل و قسط، همیشه درخشان و پرتوافشان حفظ کنند و با این پشتوانه سترگ، از همه ذلت‏ها و تسلیم‏ها برهند و به همه خواب‏ها و خمودگی‏ها پشت کنند و به همه عزت‏ها و آزادی‏ها برسند.

مسلمانان جهان، باید بیدار شوند و پرچم خونین عاشورا را برافرازند و پیوسته حلقه‏های این سلسله الهی را در معبر قرون و اعصار به هم بپیوندند و آیات قرآن را با خون فرزندان قرآن تفسیر کنند و عدالت را هدف قرار دهند و لذت‏ها را نپذیرند. مستکبران پیشین می‏کوشیدند فروغ عاشورا را بپوشانند تا بتوانند با خیال آرام، به ستم و بیداد خویش ادامه دهند. امروز نیز برخی می‏کوشند تا گستره فروغ عاشورا را محدود سازند؛ لیکن چگونه ممکن است؟

هنگامی که «گاندی» از درون «شبه قاره» می‏گوید: «من مبارزه را از شهیدان عاشورا آموختم» و شیخ محمد محمد مدنی از دامن «اهرام» می‏نویسند: «ما باید از یاد ماه محرم سرمشق بگیریم» و شیخ عبدالله علایلی – یکی از قله‏های فرهنگ لبنان – درباره یک شب عاشورا که در «قاهره» برگزار می‏گردد، کتاب «سُمّو المعنی فی سمو الذات» را می‏نگارد و متفکر اصلاح‏طلبی از اعماق «لاهور» فریاد می‏زند:

سر ابراهیم و اسماعیل بود / یعنی آن اجمال را تفصیل بود

ما سِوَی اللّه را مسلمان بنده نیست / پیش فرعونی سرش افکنده نیست

خون او تفسیر این اسرار کرد / ملت خوابیده را بیدار کرد

رمز قرآن از حسین آموختیم / زآتش او شعله‏ها اندوختیم

تار ما از زخمه‏اش لرزان هنوز / تازه از تکبیر او ایمان هنوز

آری، جوانان غیور مسلمان، در هر جای جهان و از هر دو مذهب اسلامی، سنی و شیعه، خون خود را به حماسه حسینی پیوند زنند و در مشرق عاشورا بایستند و با تلاوت آیات فلق، در الهام خونین نگاره شفق، درفش صلابت مقاومت اعصار را برافرازند و در جولانگاه شرف و آزادگی حضور داشته باشند و با غرق گشتن در زمزمه قرآن و نماز شب عاشورا و مدد جستن از مردانگی و شجاعت روز عاشورا، همواره، فرزندان حسین باشند و عاشورا؛ نه ابزار دست یزید و ابن زیاد؛ حسینی باشند و آزاده؛ نه یزیدی و برده.

عاشورا، منطق حیات و عدل
عاشورا، باید به نام منطق حیات و عدل، معلم ایمان و حماسه، کلاس آزادگی و شرف، مدرسه اعتقاد و جهاد و آموزش‏گر نماز و قرآن و رمز سلوک روحی صحیح و عرفان الهی مثبت، همیشه و همیشه، تا ظهور نیر اعظم و وارث کبیر عاشورا و برهم زننده همه ظلم‏ها و ستم‏ها، زنده باشد و در سراسر کشورهای اسلامی، حضور سازنده خویش را حفظ کند و یک میلیارد مسلمان را در خط دفاع از کرامت بزرگ انسان و رسالت سترگ قرآن متحد سازد.

اکنون ملاحظه می‏کنید که محتوای مجالس حسینی باید چگونه باشد و ذاکران حسینی کیان باشند و مداحان چه کسانی و آیا می‏شود این مجالس را به هر گونه اداره کرد و به دست هر کس سپرد و دست هر کس را در این باره باز گذاشت و انتساب به رسالت امام حسین علیه‏السلام و تولیت عاشورا را برای همه – با هر چگونگی – مشاع دانست؟

مهدی علیه‏السلام و عاشورا
در این مقام – به یقین – یادآوری این نکته مهم نیز لازم است که صاحب اصلی، در این همه رنج و بلا و مصیبت و شهادت و اسارت (از آن چه بر سر پیامبر اکرم صلی‏ الله ‏علیه‏ وآله آمد؛ در عصر جاهلیت عربی تا آن چه بر سر اوصیای پیامبر و خاندان او آمد؛ در عصر طاغوتیت اموی و عباسی) و وارث بزرگ آن همه عظمت و ایثار و حضور و اقدام و حماسه و افتخار و هدایت و تعلیم و تزکیه و ارشاد و رشادت و تعهد و رسالت و بیداری و شهامت و فداکاری در راه اعتلای کلمه حق و اعلام منشور عدل، برای نجات انسانیت و سعادت انسان و احیای آرمان قرآن؛ آری، وارث این همه، حضرت ولی عصر، حجت بن الحسن المهدی علیه‏السلام است و چون چنین است، بسیار ضرورت دارد که در این مجالس، همواره توجه‏ها معطوف به ساحت پاک آن شریک قرآن و رکن ایمان و حجت زمان و اسوه انسان و راز قبله و سِرّ غدیر و خون‏خواه عاشورا باشد و نهایت مرتبه ادب رعایت گردد و رضای خاطر ایشان – که مقدمه رضای خدای متعال است – منظور باشد و طلب شود.

روشن است که یکی از عوامل عمده کسب رضای آن امام، غنی بودن محتوای این مجلس‏ها و منبرهاست؛ از حیث تبیین اهداف الهی دین و آگاه‏سازی مردم از حقایق معارف و تعالیم صدیقین، در جهت دعوت به نشر ایمان و اقامه عدل و اجرای قسط، به منظور جامعه «توحید و عدل» و زمینه‏سازی برای احیای دین خدا و آمادگی برای ظهور کلی آن نجات دهنده نهایی انسان و زنده کننده راستین قرآن و برپا دارنده «عدل فراگیر» در جهان.

در این جا خوب است به این موضوع هم اشاره‏ای بکنیم که یکی از راه‏های مهم غنی ساختن محتوای مجالس یاد شده از نظر تربیت و سازندگی، این است که (به جز خطبه‏های عاشورا و سخنان امام حسین علیه‏السلام در مسیر کربلا)، مضامین آموزشی و سازنده زیارت‏ها و دعاهای زیارت را، پس از درک عمیق مفاهیم و مقاصد آنها، به صورتی درست و با بیانی مناسب، به مردم بیاموزند. این دو منبع یاد شده، از مهم‏ترین منابع شناخت و آگاهی و معرفت و سلوک و تربیت و حماسه و اقدام است که همواره مغفول مانده است و بهره‏ای که باید از آنها گرفته شود، گرفته نشده است.