برچسب: روابط

روسیه روز به روز کمتر به تجهیزات نظامی ایران وابسته می‌شود (مثلاً تولید پهپادهای ایرانی به طور فزاینده‌ای در داخل روسیه انجام می‌شود)، در حالی که به ادعای ناظران فقدان موشک یا پهپاد ایرانی بعید است که تأثیر جدی بر میدان نبرد در اوکراین داشته باشد. (این ادعا در حالی مطرح شده که تهران بارها همکاری نظامی در جنگ با اوکراین را رد کرده است) تجارت با ایران نیز برای اقتصاد روسیه نسبتاً ناچیز است و تنها یک درصد یا بیشتر از کل گردش مالی این کشور را تشکیل می‌دهد.

رئیس جمهوری اسلامی ایران تعمیق و تقویت روابط و همکاری‌ها میان ایران و روسیه را باعث کاهش اثربخشی تحریم‌ها و اقدامات ناعادلانه علیه دو کشور دانست و افزود: روابط میان تهران و مسکو در مسیری دائمی، مستمر و ماندگار توسعه خواهد یافت.

در ارزیابی آینده روابط ایران و چین، دو سناریوی احتمالی مطرح می‌شود. در سناریوی نخست انتظار می‌رود مسعود پزشکیان، رئیس جمهور جدید ایران تمرکز رهبری این کشور را بر همکاری‌ها با قدرت‌های شرقی و به ویژه چین حفظ نماید و در عین حال به دنبال پیشبرد نگاه خود مبنی بر گشایش بیشتر روابط با غرب برود.در سناریوی دوم، روابط اقتصادی بین ایران و چین ممکن است معتدل باقی بماند و چین از ادامه خرید نفت از ایران اطمینان حاصل کند، اما در عین حال روابط را به شکلی محتاطانه پیش ببرد.

جنگ اوکراین فرصت محدود و تاریخی است که تاکنون استفاده ای منطبق با منافع ملی کشورمان نشده است. روس‌ها با ما همسایه هستند. آنان ناخواسته در جنگ و تحریم فرو رفته اند و ظرفیت‌ها و فرصت‌های بسیار زیادی در حوزه اقتصادی و امثال آن وجود دارد که ما مثل کشور سوریه و عراق از آن استفاده نکرده و نمی کنیم.

عراق در چندین عرصه کلیدی از جمله امنیت و اقتصاد برای ایران به سان دروازه ورود به جهان عرب و دارای اهمیت استراتژیک است. محمدکاظم آل صادق سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق تاکید کرده که «سفر پزشکیان موجب تقویت روابط دوجانبه خواهد شد و می تواند مقدمه ای باشد برای امضای چندین توافق میان دو کشور.» فراتر از بحث های کلی در مورد تقویت روابط و همچنین همکاری های تجاری و اقتصادی، چهار موضوع کلیدی در دستور کار رئیس جمهور جدید ایران قرار دارد.

به نظر می‌رسد که دولت چهاردهم در آغاز مسیر خود برای بهبود روابط با غرب و حفظ توازن در سیاست خارجی با مشکلات متعددی مواجه شود. از یک سو روسیه به دلیل جنگ اوکراین و مواجهه با غرب، علاقه‌مند است تا ایران را به‌عنوان یک شریک در کنار خود حفظ کند و اجازه ندهد با بهبود روابط ایران و غرب فاصله میان مسکو و تهران افزایش پیدا کند و از سوی دیگر انتظار می‌رود که دولت‌های غربی برای بهبود روابط با تهران پیش‌شرط‌هایی برای رابطه تهران و مسکو وضع کنند. رسانه‌های غربی از ماه‌ها قبل فضاسازی در مورد احتمال انتقال موشک‌های کوتاه‌برد و میان‌برد بالستیک ایران به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین را آغاز کرده‌اند.

از نظر سیاست خارجی پزشکیان باید به شش نکته زیر توجه کرد: نخست آن که بعید است که پزشکیان مسیر استراتژیک سیاست خارجی ایران را به طور اساسی تغییر دهد. دوم آن که این راهبرد توسط دفتر رهبری ایران تدوین شده است. سوم آنکه خروج امریکا از برجام خاطره تلخی را برای اصلاح طلبان ایران برجای گذاشته است. چهارم آن که در دوره پزشکیان روابط ایران با همه بازیگران بریکس پلاس، سازمان همکاری شانگ‌های و محور مقاومت بیش‌تر تقویت خواهد شد و در عین حال تلاش جدی صورت خواهد گرفت که مشخص شود آیا در غرب تمایلی برای احیای برجام وجود دارد یا خیر. پنجم آنکه ژئوپولیتیک و ژئواکونومیک ایران به شدت به کشور‌های بریکس پلاس (از جمله روسیه و چین) وابسته است بنابراین هیچ منطقی برای ایران وجود ندارد که از آن بازیگران فاصله بگیرد. ششم آنکه کشور‌های غربی به طرز بی‌نظمی در اختلافات داخلی، جنگ اوکراین، جنگ غزه و سیاست مهار چین فرو رفته‌اند. بنابراین، بعید به نظر می‌رسد که آنان تمرکز کافی برای اولویت قائل شدن به منظور احیای برجام را داشته باشند چیزی که نتیجه نهایی برای ایران به منظور بهبود روابط با غرب است

مسیر مثبتی که از دوره سیدابراهیم رئیسی و با نقش‌آفرینی علی شمخانی در مقام دبیر سابق شعام (شورای عالی امنیت ملی) برای احیای روابط با عربستان سعودی طی شده است، می‌تواند بستری مناسب از فرصت‌ها را در اختیار دولت مسعود پزشکیان برای در جهت ارتقای روابط با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس ارائه دهد». به‌خصوص آنکه از منظر این کارشناس، «علاوه بر احیای روابط تهران – ریاض، کشورهایی مانند بحرین نیز آمادگی خود را برای ازسرگیری روابط با ایران مطرح کرده‌اند» که به گفته این تحلیلگر حوزه عربی، «می‌تواند با یک دستور کار دقیق از سوی دولت پزشکیان هرچه‌سریع‌تر به مرحله عملیاتی درآید و روابط تهران – منامه هم از سر گرفته شود

اگر ترامپ به قدرت بازگردد اتحاد چین و روسیه ممکن است به شدت مورد آزمایش قرار گیرد. ترامپ که به نظر می‌رسد به رویکرد مقتدرانه پوتین احترام می‌گذارد در دوران ریاست جمهوری خود روابط دوستانه با روسیه را حفظ کرد و احتمالا به دنبال گفتگو با پوتین برای مذاکره درباره آتش بس در اوکراین خواهد بود. با این وجود، انتظار می‌رود ترامپ از همان ابتدا موضع سختی در قبال چین اتخاذ کند.

در حالی که بحرین جزیره‌ای کوچک در خلیج فارس است که سیاست‌های آن عمدتاً توسط همسایه غول‌پیکرش، عربستان سعودی کنترل می‌شود، این رویداد نسبت به آنچه که به چشم می‌آید، اهمیت بیشتری دارد. برای شروع، بحرین مقر ناوگان پنجم آمریکا با مسئولیت‌های امنیتی در خلیج فارس، دریای سرخ و دریای عرب است. هر گونه نزدیکی روابط بحرین با ایران برای واشنگتن آزاردهنده خواهد بود، به طوری که حتی ممکن است برای جلوگیری از آن اقدام کند.

«اتکای کشورهای عربی به کشورهای غربی بویژه پیمان‌های امنیتی‌ آنها، یکی از حوزه‌های چالش‌بر‌انگیز در روابط ایران با این کشورهاست. در این میان اعراب حساب ویژه‌ای روی روابط با آمریکا باز کرده‌اند در حالی که جمهوری اسلامی ایران خواهان اخراج آمریکا از منطقه است».

سیاست ایران در قبال طالبان افغانستان تحت تأثیر ملاحظات ژئوپلیتیکی بالاخص رویکردهای چین و روسیه قرار دارد. ایران در باب نفوذ بالقوه دیگر قدرت های منطقه ای در افغانستان محتاط است و به دنبال حفظ تعادل ظریف روابطش با طالبان برای حفظ منافع خود است. از همین رو ایران از هرگونه افدامی محرک علیه طالبان اجتناب می کند و تلاش دارد تا موقعیت خود را با رهبری جدید در کابل تحکیم بخشیده و از این طریق تأثیر رقبای خود، بالاخص عربستان سعودی، ایالات متحده آمریکا و پاکستان را محدود کند.

بیانیه سی‌وسومین کنفرانس سران عرب با همراهی رئیس‌جمهور سوریه در بحرین، که به سیاق گذشته به موضوع ادعای امارات در خصوص جزایر سه‌گانه ایرانی پرداخته بود، موضوع سوریه و کیفیت روابط آن با جمهوری اسلامی ایران را باردیگر به فضای افکار عمومی کشور کشاند.

چین چندان در مناسبات اروپائی راحت نیست؛ چون اروپا هم نگرانی‌های کلان و استراتژیک خود را در مورد چین دارد. علاوه بر محوریت مساله اوکراین برای اروپائی‌ها، موضوع وابستگی متقابل شدید بین اقتصادهای اروپائی و چین، برای اروپا پرخطر است و لذاست که برخی از استراتژیست‌های اروپائی، در مفهوم ریسک زدائی (Derisking) استفاده می‌کنند بدین معنی که نباید اجازه داد، وابستگی اقتصادی بین چین و اروپا به حدی زیاد شود که خطر است و ریسک‌های آن تهدیدزای امنیتی داشته باشد. در میانه جهت‌یابی‌های استراتژیک، البته اروپا نمی‌خواهد که چین را نادیده بگیرد و سهم روز افزون آن را در مناسبات جهانی دست کم گیرد لذا عامل اقتصاد، جدی‌ترین حلقه اتصال است.

مصر قرار است اسرائیل را به نسل‌کشی محکوم کند. از طرف دیگر گزارش شده که مصر می‌خواهد روابط دیپلماتیک خود را با اسرائیل کاهش دهد و حتی زمزمه‌هایی از طرف قاهره شنیده شده که احتمالا سفیر خود را از تل‌آویو فرا می‌خواند.