دو طرف برای استفاده از ظرفیت‌های یکدیگر برای ارتقا و بهره‌وری بالاتر در موضوع نفت، گاز و انرژی تمرکز دارند. موضوع استفاده از توانمندی روسیه برای ایران، با توجه به ساختاری که وزارت نفت تعریف کرده، استفاده از فناوری‌های روز و انتقال فناوری و ساخت داخل کردن تجهیزات خاص با استفاده از ظرفیت‌های شرکت‌های آن کشور است.
به گزارش نباءخبر،همکاری ایران و روسیه مدتی است که رنگ جدیدی به خود گرفته و چارچوب های محکم تری را پیدا کرده است، شب گذشته نیز وزیر نفت از سرمایه‌گذاری ۴.۵ میلیارد دلاری پیمانکاران و سرمایه‌گذاران روس در ۷ میدان نفتی ایران خبر داد، موضوعی که به عنوان یک بازی دو سر برد برای هر دو کشور شناخته می شود.
شانزدهمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه از هشتم آبان‌ماه به‌مدت سه روز در روسیه آغاز شده که همکاری‌های فناورانه و آموزشی با توجه به شرایط جدید و نیازهای دو طرف یکی از محورهای عمده این نشست است و دو کشور بر آن تاکید دارند که در حوزه‌های مختلف به یکدیگر کمک کنند. افزون بر این، ساخت تجهیزات صنعت نفت همراه با انتقال فناوری و استفاده از توان شرکت‌های ایرانی از دیگر محورهای مهمی بود که در نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه در بخش نفت و گاز پیگیری شد تا تجهیزات مورد نیاز روس‌ها در این حوزه از سوی شرکت‌های ایرانی تامین شود؛ این مورد در یادداشت تفاهمی لحاظ شده است
تفاهم‌نامه توسعه میدان‌های مشترک نفت و گاز ایران که میان شرکت ملی نفت ایران و گازپروم امضا شده بود نیز در حاشیه این کمیسیون مشترک از سوی معاونان وزیران دو کشور پیگیری و قرار شد برنامه زمان‌بندی برای اجرایی شدن آن از سوی دو طرف نهایی شود. همچنین روسیه در این نشست‌ها ابراز امیدواری کرد که تفاهم‌ها و توافق‌نامه‌هایی را که در حوزه نفت با ایران داشته است، سریع‌تر به مرحله اجرا برساند.
روسیه در شانزدهمین نشست کارگروه‌های کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه ابراز امیدواری کرد که تفاهم‌ها و توافق‌نامه‌هایی را که در حوزه نفت با ایران داشته است، سریع‌تر به مرحله اجرا برساند، همچنین در این نشست توافق‌های بسیار خوبی در حوزه آب و برق انجام شد تا روند اجرای پروژه‌هایی که در ایران در حال اجراست از سوی روس‌ها تسریع شود. آنطور که جواد اوجی وزیر نفت گفته تاکنون سرمایه‌گذاران و شرکت‌های روس قرارداد ۷ میدان نفتی و گازی را با ایران به ارزش ۴.۵ میلیارد دلار نهایی کرده‌اند که بعضی از پروژه‌ها تاکنون ۷ تا ۳۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند. وی با بیان اینکه به‌زودی با جمع‌بندی‌های انجام‌شده اسناد کلی توافق‌ها بین دو کشور امضا خواهد شد، هیچ زمانی در تاریخ این‌قدر روابط ایران و روسیه به هم نزدیک نبوده است، گفت: باید همه ما از این فرصت طلایی در حوزه‌های انرژی، حمل‌ونقل، اقتصادی، صنعت، بهداشت و درمان، بانکی و … استفاده کنیم. در این میان همکاری دو کشور در زمینه بانکی از همه مهم‌تر به نظر می‌رسد.
وزیر نفت با اشاره تحریم‌های احتمالی روسیه در ماه ژانویه از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا گفت: سال‌هاست که ایران با چنین تحریم‌هایی روبه‌رو است، بنابراین فرصت خوبی است تا بتوانیم تحریم‌ها را با کمک دو کشور بلااثر کنیم. بی‌شک بعضی از مسائل مطرح‌شده در مذاکرات اقتصادی میان ایران و روسیه برای اجرایی شدن به حمایت مجلس شورای اسلامی نیاز دارد که امیدواریم این مهم نیز انجام شود. گسترش همکاری‌های دوجانبه ایران و روسیه تحریم‌های بین‌المللی را بی‌اثر خواهد کرد.
اوجی با اشاره به برگزاری پیش‌جلسه هماهنگی با نمایندگان کارگروه‌های مختلف طرف ایرانی کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه برای بررسی اسناد تدوین‌شده به‌منظور مذاکره و امضای سند نهایی همکاری‌های تهران-مسکو گفت: در چند ماه گذشته در قالب کارگروه‌های مختلف بحث‌های مربوط به حوزه بانکی، انرژی، حمل‌ونقل، بهداشت، اقتصادی و … با وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های ذی‌ربط در محل وزارت نفت پیگیری شده است، هم‌زمان با این نشست‌ها مسئولان و مقام‌های روس با سفر به ایران برای ارتباط بیشتر نشست‌هایی را با مسئولان ایرانی داشته‌اند که در این زمینه سفارت ایران در روسیه کمک شایانی به وزارت نفت داشته است.
وزیر نفت به ظرفیت‌های ایران و روسیه در حوزه‌های مختلف و تحریم بودن دو کشور اشاره کرد و گفت: دو کشور می‌توانند با همکاری یکدیگر تحریم‌های بین‌المللی را بی‌اثر کنند و فردا در شانزدهمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور توافق‌ها و تصمیم‌های دو طرف نهایی و امضا خواهد شد، ضمن آنکه توافق‌نامه‌ای کلی نیز بین دو کشور امضا می‌شود. در آینده سطح روابط دو کشور روزبه‌روز به‌ویژه در حوزه اقتصادی افزایش می‌یابد.
استقبال سرمایه‌گذاران روسی برای حضور در هاب‌های پتروشیمی، نفت و گاز ایران
در نشست هیئت‌های تجاری ایران و روسیه ظرفیت‌ها و مشوق‌های قانونی و بالقوه مناطق آزاد تجاری ایران برای طرف‌های روسی به‌خوبی بازگو شده و آنطور که نصرالله ابراهیمی سرپرست دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی گفته در این نشست سرمایه‌گذاران روسی برای حضور در هاب‌های پتروشیمی، نفت و گاز، فرودگاهی و… ایران استقبال کردند. همان‌طور که پیش از این از دولت فدرال روسیه درخواست کرده بودیم در این جلسات شاهد حضور شرکت‌های بزرگ روسی در حوزه‌های مختلف بودیم که خوشبختانه این شرکت‌های روسی مذاکرات اقتصادی جدی با همتایان ایرانی خود در زمینه سرمایه‌گذاری مشترک در طرح‌های میان دو کشور انجام دادند. وی ادامه داد: در نشست هیئت‌های تجاری ایران و روسیه شاهد حضور معاون وزیر توسعه اقتصادی روسیه، رئیس اتاق بازرگانی روسیه و نمایندگان تجاری ایران در روسیه و نمایندگان تجاری روسیه در ایران بودیم. در این نشست حاضران بر تقویت روابط اقتصادی و دیپلماتیک، حمایت از سرمایه‌گذاران دو کشور تاکید کردند، ضمن آنکه توانستیم در این نشست ظرفیت‌ها و مشوق‌های قانونی و بالقوه مناطق آزاد تجاری کشورمان را برای طرف‌های روسی به‌خوبی بازگو کنیم که با استقبال سرمایه‌گذاران روسی برای حضور در هاب‌های پتروشیمی، نفت و گاز و فرودگاهی و… مواجه شد.
سرپرست دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی افزود: مقرر شد هیئت‌های تجاری دو طرف با استفاده از سازوکارهای قانونی و دیپلماتیک بعد از این نشست در دو کشور حضور یابند و از نزدیک با ظرفیت‌های اقتصادی مناطق آزاد دو کشور آشنا شوند. همچنین ایجاد اتحادیه اقتصادی مشترک برای مناطق آزاد بین دو کشور یکی از اصلی‌ترین اهداف نشست هیئت‌های تجاری دو کشور است که در فاز نخست برنامه‌ریزی‌شده تا میان مناطق آزاد لوتوس آستاراخان، انزلی و چابهار رابطه ایجاد کنیم و برای آینده در نظر داریم این ارتباط را تا منطقه آزاد موندرا بمبئی هند توسعه دهیم. در این نشست از بانک‌های خصوصی و دولتی روسی دعوت شد در بستر مقرراتی مشخص و واحد در مناطق آزاد مشترک میان دو کشور به فعالیت بپردازند، همچنین از این بانک‌ها درخواست شد در صورت تمایل اقدام به تشکیل بانک‌های آفشور و همینطور بورس بین‌الملل کنند تا به بازار سرمایه دو کشور به لحاظ تبادلات بانکی کمک شود.
تقویت همکاری‌های ایران و روسیه برای ساخت و تامین کالای صنعت نفت
در این نشست طرف روس و ایرای از تمایل اخود برای استفاده از ظرفیت‌های موجود در ساخت و تامین کالا میان دو طرف خبر داند، برزو قنبری مدیر پشتیبانی ساخت و تامین کالا شرکت ملی نفت ایران در این رابطه گفت: پیش از این نشست‌های فشرده‌ای برای تفاهم‌نامه ایران و روسیه در زمینه همکاری‌های مشترک برگزار شده بود، در زمینه پشتیبانی ساخت و تامین کالا، ایران بیشتر جنبه انتقال فناوری و ورود دانش فنی و فناوری‌های جدید به داخل کشور، همچنین ساخت داخل تجهیزات خاص را مدنظر دارد. وی با اشاره به اینکه روسیه توانمندی بالایی در زمینه ساخت و تامین کالا دارد، افزود: در برخی مواقع، منابع داخلی ما ظرفیت لازم را برای ساخت و تامین کالا ندارد که در خصوص این موضوع، ما به‌صورت موردی با طرف روس در حال مذاکره هستیم و نشست‌هایی با شرکت‌های روسی توانمند در این زمینه داشته‌ایم، براین اساس در آینده نزدیک این همکاری به‌صورت قراردادهای ساخت داخل و انتقال فناوری از سوی شرکت‌های روسی با شرکت‌های داخلی آغاز می‌شود.
مدیر پشتیبانی ساخت و تامین کالا شرکت ملی نفت ایران، افزایش توانمندی و هم‌افزایی را به‌عنوان مهم‌ترین موضوعی یاد کرد که در این نشست مدنظر قرار دارد و تصریح کرد: دو طرف برای استفاده از ظرفیت‌های یکدیگر برای ارتقا و بهره‌وری بالاتر در موضوع نفت، گاز و انرژی تمرکز دارند. موضوع استفاده از توانمندی روسیه برای ایران، با توجه به ساختاری که وزارت نفت تعریف کرده، استفاده از فناوری‌های روز و انتقال فناوری و ساخت داخل کردن تجهیزات خاص با استفاده از ظرفیت‌های شرکت‌های آن کشور است.
وی درباره موضوع ظرفیت ایران برای طرف روس نیز گفت: در برخی موارد روس‌ها نیز به مواد، کالا و حتی دانش فنی ما نیاز دارند که این نیاز را اعلام کرده‌اند و با همکاری سازندگان داخلی ایران این موضوع مورد بررسی قرار می‌گیرد تا تصمیم‌گیری شود.
ایران و روسیه همکاری‌های بسیار خوبی در زمینه انرژی ریل‌گذاری کرده‌اند
در مجموع در نشست های اخیر ایران و روسیه همکاری‌های بسیار خوبی را در زمینه انرژی ریل‌گذاری کرده‌اند، یکی از این حوزه‌ها بخش سرمایه‌گذاری در میدان‌های نفتی و گازی است. طبق گفته های کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه روابط جمهوری اسلامی ایران و روسیه روزبه‌روز در حال توسعه و گسترش است. این توسعه روابط در دو رویکرد قابل ارزیابی است؛ یک مورد آن بحث همسایگی دو کشور و مسئله دوم نزدیکی نگاه ایران و روسیه در عرصه جهانی است. ایران و روسیه در بحث مدیریت جهانی، همچنین ساختار قدرت جهانی نگاه مشترک و نزدیکی دارند. وی معتقد است: همین نزدیکی نگاه‌ها در دو کشور ما را بر آن می‌دارد که بتوانیم روابط خود را بیش از گذشته توسعه دهیم. خوشبختانه ایران و روسیه در حوزه امنیتی، سیاسی، دفاعی و نظامی از گذشته روابط خوبی داشته‌اند و امروز نیز روابط در این بخش‌ها در حال رشد و توسعه است، اما به هر حال در حوزه روابط مربوط به تجارت و اقتصاد نقص‌هایی وجود دارد. هم‌اکنون در دورانی قرار داریم که پس از سفر رئیس‌جمهوری به روسیه در بهمن‌ماه سال ۱۴۰۰، ریل‌گذاری‌های جدیدی در روابط دو کشور ایجاد شده است، البته برای این ریل‌گذاری باید برخی موانع را از بین ببریم که یکی از این موانع بحث مربوط به کریدور و ترانزیت است. سفیر ایران در روسیه با یادآوری اینکه حجم تجارت ایران و روسیه در حال افزایش است، افزود: در گذشته به یاد دارم که در گزارش‌ها عنوان می‌شد که چون ایران و روسیه هر دو دارای انرژی هستند پس رقیب یکدیگرند و نمی‌توانند با هم همکاری داشته باشند. خوشبختانه این رویکرد تغییر کرده است. امروز ایران و روسیه همکاری‌های بسیار خوبی را در زمینه انرژی ریل‌گذاری کرده‌اند. یکی از این حوزه‌ها بخش سرمایه‌گذاری در میدان‌های گازی و نفتی ایران است که به نظر می‌رسد شرکت‌های مختلف روسی در این حوزه فعال هستند و فعالیت‌های خود را افزایش داده‌اند. وی از سوآپ انرژی و فرآورده‌های نفتی به عنوان بخش دیگر همکاری ایران و روسیه نام برد و افزود: در این خصوص همکاری‌های جدی را انجام می‌دهیم.
حجم مبادلات تجاری ایران و روسیه افزایش می‌یابد
مهدی پورآزادی معاون اداره مطالعات و سازمان‌های بین‌المللی بانک مرکزی نیز با اشاره به مذاکرات گسترده بانک‌های مرکزی ایران و روسیه در گذشته از احتمال نهایی شدن تفاهم‌ها در نشست جاری همکاری‌های اقتصادی دو کشور خبر داد و گفت: امید می‌رود با نهایی شدن تفاهم‌های کنونی شاهد افزایش حجم تجاری دو طرف باشیم. در نشست‌های گذشته سند تفاهم بین بانک‌های مرکزی دو کشور امضا شده بود، مسائل در حوزه بانکی به‌طور طبیعی تمامی حوزه‌های اقتصادی دو کشور را پوشش می‌دهد. وی مهم‌ترین مسئله در دستور کار هیئت ایرانی بانک مرکزی را تفاهم برای مبادله ارزهای ملی دو کشور دانست و گفت: این اتفاق مبارکی است که می‌تواند در افزایش حجم تجاری دو کشور تاثیر بسزایی داشته باشد. از دیگر مسائل مهم در این نشست تعیین سازوکار تسویه تجاری دوجانبه و چندجانبه است همچنین تفاهم برای مسائل مرتبط با استفاده از ظرفیت پیام‌رسان‌های مالی دو کشور در دستور کار است که با توجه به مذاکرات خوب گذشته و تفاهم‌های خوبی که در این اجلاس در حال نهایی‌شدن است، می‌توان امیدوار بود که از این ظرفیت برای افزایش حجم تجاری دو کشور استفاده کنیم.
کارشناسان چه می گویند؟
محمد خطیبی – نماینده سابق ایران در اوپک با اشاره به همکاری ها و مذاکرات اخیر ایران و روسیه و تاثیر آن بر صنعت نفت ایران، گفت: قطعا این مساله می تواند به نفع ایران باشد؛ ما در حداقل سه سازمان انرژی پیمان بسته‌ایم و حضور در این سازمان‌ها می‌تواند به توسعه روابط کمک کند، ضمن اینکه روس‌ها در بسیاری از شرکت‌ها در بخش بالادستی سرمایه‌گذاری کردند و این شرکت‌ها توان این را دارند که هم در بخش بالادستی و هم در بخش پایین دستی توسعه را رقم بزنند.
وی با اشاره به رقابت ایران و روسیه و تاثیر این مساله در پیشبرد اهداف، گفت: این مساله می تواند تبدیل به همکاری شود، اگر این اتفاق بیفتد، هر دو طرف می‌توانند سود ببرند، بنابراین این تعامل می‌تواند تبدیل به فضایی شود که در آن، هر دو طرف بتوانند منافعی را بدست آورند.
به گفته این کارشناس، همه این موارد باید در قالب شرکت‌ها دیده شود و دولت‌ها از شرکت‌ها حمایت کنند تا این دو کشور در یک فضا با یکدیگر همکاری کنند، امکان فعالیت‌های مشترک نیز برای دو کشور وجود دارد که اجرای آن نیازمند پیگیری و حمایت دولت‌هاست تا بتواند نتیجه مطلوب را حاصل کند نماینده سابق ایران در اوپک با اشاره به تاثیر این روابط در برهم زدن سیاست‌های آمریکا علیه ایران، روسیه و چین، گفت: بحثی بود که کشورهایی که تحریم هستند با یکدیگر کلوپ تحریمی ایجاد و به همدیگر کمک کنند؛ حداقل این سه کشور می‌توانند با اتحاد با هم کارهای بزرگی را انجام دهند و تبدیل به یک قدرت شوند و کشورهای دیگر نیز می‌توانند با آن‌ها کار کنند. هرچه روابط این کشورها افزایش یابد، موجب گسترش همکاری‌ها می‌شود و می‌تواند تحریم‌ها را خنثی کند.
همچنین جواد یارجانی مدیرپیشین امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت در همین راستا گفت: هرچقدر همکاری‌های مشترک را با شرکت‌های مختلف بدون توجه به ملیت آن ها افزایش دهیم، خصوصا آنهایی که توانایی‌هایی را در سطح بین‌المللی دارند، به نفع ما خواهد بود. درست است که صنعت نفت سابقه فعالیت ۱۰۰ ساله دارد اما این صنعت بین‌المللی و در حال پیشرفت بوده و لازم است که در سطح بین‌المللی شرایط فراهم شود و با شرکت‌هایی که تجارب و موفقیت‌هایی دارند، همکاری کنیم. وی با تاکید بر اینکه این مساله توان داخلی ما را افزایش می‌دهد، تصریح کرد: برخی گمان می‌کنند اگر با شرکت‌های خارجی همکاری کنیم، آن‌ها اطلاعات خود را از ایرانی‌ها دریغ می کنند، درحالی که اینطور نیست. ما نمونه‌هایی داریم که شرکت‌های بزرگی که اکنون در ایران فعال هستند، از طریق همین همکاری‌ها توسعه یافته‌اند. اکنون این شرکت‌ها توانمند هستند؛ تا جایی که حتی در خارج از کشور فعالیت می‌کنند. به گفته این کارشناس ارشد حوزه انرژی هر نوع همکاری با کشورهای دیگر مثبت است و امیدواریم بعد از تحریم‌های ظالمانه بتوانیم با تواناترین شرکت‌های خارجی به خصوص در قسمت‌هایی که امکانات ما از نظر مالی و سرمایه‌ای و یا از نظر تکنولوژی کم است، مانند فعالیت در دریاها، آب‌های عمیق و همینطور حوزه‌هایی که با کشورهای دیگر مشترک هستیم، گام‌های بیشتری را برداریم. یارجانی با اشاره به رقابت روسیه با ایران در حوزه نفت، گفت: در اینکه هر کشوری به دنبال منافع خود است، شکی نیست، اما باید توجه داشت که شرکت‌هایی وجود دارند که منافع‌شان را دنبال می‌کنند، شرکت‌های روسی بسیاری در سطح بین‌المللی به دنبال توسعه همکاری‌های خود با کشورهای دیگر هستند و لازم است که ایران نیز با این شرکت‌ها در راستای منافع ملی خود همکاری داشته باشد و توانایی‌های تولید را افزایش دهد.
شانزدهمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه از هشتم آبان‌ماه آغاز شده و تا روز سه‌شنبه (دهم آبان‌ماه) به میزبانی روسیه برگزار شد. جواد اوجی، وزیر نفت ریاست هیئت ایرانی این کمیسیون مشترک و الکساندر نواک، معاون نخست وزیر روسیه هم رئیس کمیسیون مشترک ایران و روسیه از سوی روسیه را برعهده دارد.
