گسترش ناتو به آمریکای لاتین/ همکاری با کلمبیا و مخالفت ونزوئلا

در ژوئن ۲۰۱۳ ناتو و کلمبیا توافق نامه همکاری امنیتی را با هدف تبادل اطلاعات جهت مقابله با تهدیدات مشترک به ویژه جرایم فراملی امضاء کردند.

بعد از گذشت سه سال، روز دوشنبه «خوان مانوئل سانتوس» رئیس جمهور کلمبیا از آغاز مذاکرات برای عقد توافق امنیتی ناتو با کلمبیا خبر داد که باعث واکنش سریع دولت ونزوئلا شد.

وزارت امور خارجه ونزوئلا در واکنش به اعلام «خوان مانوئل سانتوس» طی بیانیه ای گفت: دولت ونزوئلا با قاطعیت مخالفت خود را با همکاری کلمبیا با ناتو و معرفی یک سازمان با قابلیت های هسته ای در منطقه آمریکای لاتین اعلام می کند. سازمان ناتو از سیاست های جنگ طلبانه حمایت کرده و در گذشته به راحتی توافقات دوجانبه و چند جانبه با کشورهای آمریکای لاتین از جمله کلمبیا را نقض کرده است. این همکاری، صلح در آمریکای لاتین را به خطر خواهد انداخت.

پیشینه تاریخی همکاری ناتو و کلمبیا

معاون دبیرکل ناتو و وزیر دفاع کلمبیا در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۳ توافق نامه امنیتی را امضاء کردند که هدف از آن تقویت روابط امنیتی اتحادیه اروپا با یکی از کشورهای امریکای لاتین است.

بر اساس متن توافق نامه، بوگاتا تجربیات خود را از قاچاق مواد مخدر، تروریسم بین المللی و چگونگی مقابله با آنها در اختیار ناتو قرار می دهد و ناتو در مقابل ارتش کلمبیا را تقویت کرده و کمک می کند تا بوگاتا با بهترین عملکردها دررابطه با عملیات بشردوستانه آشنا شود.

باید گفت که کلمبیا اولین کشور غیر اروپایی نیست که با ناتو توافق نامه امنیتی امضاء کرده است. بعد از شکل گیری ناتو تاکنون کشورهای مختلفی در زمینه های گوناگون با این سازمان اروپایی-آمریکایی توافق نامه امضاء کرده اند از جمله این کشورها می توان به استرالیا، ژاپن و نیوزلند و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس اشاره کرد.

تاکنون نیز چندین توافقنامه بین کشورهای آمریکای لاتین و کشورهای اروپایی حاصل شده است اما برای اولین بار است که یک کشور از منطقه آمریکای لاتین با سازمان ناتو قرار داد منعقد می کند. سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که دلیل اصلی همکاری ناتو با کلمبیا چیست؟

بر اساس توافقنامه امنیتی کلمبیا و ناتو می توان گفت که آنچه رشد تهدیدات فراملی نامیده می شود باعث شده است تا ناتو با کلمبیا در زمینه مبارزه با تهدیدات فراملی و امنیتی همکاری کند. توافقنامه همکاری امنیتی کلمبیا و ناتو بر مبارزه با جرایم فراملی، قاچاق مواد مخدر و تروریسم بین المللی تمرکز نموده است که انتظار می رود ناتو بتواند بر اساس این موضوع با سایر دولتهای امریکای لاتین این روند را تداوم دهد.

مخالفت کشورهای امریکای لاتین با همکاری امنیتی ناتو و کلمبیا

هر چند که بارها و بارها از سوی دولتمردان کلمبیا و اعضاء ناتو اعلام شده است، با توافقنامه امنیتی، کلمبیا یکی از اعضاء ناتو نخواهد بود و نظامیان ناتو در کلمبیا مستقر نخواهند شد اما شماری از کشورهای امریکای لاتین مخالفت خود را از انعقاد توافقنامه امنیتی همکاری ناتو و کلمبیا ابراز کرده اند.

کشورهای بولیوی، ونزوئلا، اکوادور، و نیکاراگوئه اظهار کرده اند که توافق بروکسل – بوگاتا باعث ایجاد بنای مستحکم ناتو در منطقه آمریکای لاتین شده و صلح در این منطقه را تهدید می کند.

اما چرا کشورهای آمریکای لاتین به حضور کشورهای اروپایی و امریکا در منطقه واکنش نشان می دهند؟

در پاسخ باید گفت که تاریخ استعمار منطقه آمریکای لاتین توسط قدرتهای اروپایی و آمریکا تاثیری بسیار بد بر اذهان مردم و رهبران سیاسی و نظامی این کشورها داشته است. استعمار جدید ایالات متحده آمریکا و دخالت ها و فعالیت های جاسوسی این کشور در کشورهای منطقه امریکای لاتین بر شدت بدبینی رهبران این کشورها افزوده است.

در طی جنگ سرد ایالات متحده امریکا آشکارا در این منطقه فعالیت جاسوسی و نظامی داشت. بعد از اتمام جنگ سرد ما شاهد دخالت های مکرر این کشور در امور داخلی کشورهای آمریکای لاتین و حتی سرنگونی حکومت های مخالف آمریکا بوده ایم.

بنابراین رهبران کشورهای ونزوئلا، بولیوی، اکوادور و … خواهان کاهش رابطه با ایالات متحده آمریکا و در عوض افزایش رابطه امنیتی و اقتصادی با روسیه، چین و ایران هستند. بنابراین هر گونه ارتباط با ناتو توسط رهبران کشورهای آمریکای لاتین همواره با دیده شک و تردید و بی اعتمادی نگریسته می شود.

از لحاظ جغرافیایی نیز کمبیا و اکوادور به لحاظ داشتن مرز طولانی با کلمبیا نسبت به این توافقنامه بی اعتماد هستند.

اما ناتو همواره سعی کرده است روابط خود را با کشورهای آمریکای لاتین حفظ نماید. بعد از جنگ سرد ناتو بر توسعه شرق خود تمرکز کرده و در عملیات های مختلف علیه قاچاق مواد مخدر و جرایم فراملی شرکت کرده است.

اما هدف واقعی توافق نامه همکاری ناتو و کلمبیا چیست؟

سیاستمداران اروپایی ادعا می کنند که همکاری مشترک ناتو و کلمبیا به رشد مبارزه علیه قاچاق مواد مخدر و جرایم فراملی که سرچشمه آنها جنوب آمریکای لاتین است کمک خواهد کرد زیرا کلمبیا، پرو و بولیوی بزرگترین تولید کنندگان کوکائین در جهان هستند و این مواد از طریق منطقه کارائیب و آمریکای مرکزی به بازارهای آمریکا و آفریقای جنوبی می رسد و از این طریق وارد اروپا می شوند.

در کلمبیا نهادهای اصلی قاچاق دولت و جامعه را تهدید می کنند بنابراین عنوان شده همکاری این کشور با ناتو جهت مبارزه با قاچاق مواد مخدر که یک مسئله جهانی بوده و بر اروپا و کل جهان اثر می گذارد لازم است. از طرفی نیروهای ارتش کلمبیا  توسط نظامیان آمریکا در دهه های گذشته آموزش دیده اند و رهبران جامعه مدنی کلمبیا طرفدار واشنگتن هستند پس کلمبیا اولین انتخاب پیمان آتلانتیک شمالی در منطقه آمریکای لاتین است.

اما اگر با دیدی واقع بینانه به این مسئله توجه کنیم، متوجه خواهیم شد که هدف کشورهای اروپایی و آمریکا از توافقنامه امنیتی کلمبیا و ناتو نفوذ بیشتر نظامی و سیاسی خود در منطقه آمریکای لاتین و کاهش نفوذ ایران، چین و روسیه در این منطقه است که انتظار می رود در دوره ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» این هدف با سرعت بیشتری دنبال شود.