برچسب: سیاست

ابهام در مسیر آینده فرانسه در بدترین زمان ممکن برای اتحادیه اروپا رخ داده است؛ در شرایطی که ارتش روسیه تهدیدی جدی برای دفاعیات ضعیف این بلوک محسوب می‌شود، شرکت‌های اروپایی در برابر قدرت مالی غول‌های آمریکایی و چینی توان رقابت ندارند و احتمال بازگشت یک رئیس‌جمهور غیرهمسو در آمریکا به کاخ سفید نیز سایه‌ای سنگین بر روابط فراآتلانتیکی افکنده است.

دیپلماسی راه کم‌هزینه‌تر و راه بهتری برای رسیدن به اهداف است ولی واقعیت این است که دیپلماسی متکی به قدرت‌های درونی کشور است که می‌توند جلو برود.

مهم‌ترین انتخاب ژئوپولیتیک دقیقاً چگونگی برخورد با چین خواهد بود. با اینکه اکنون اقتصاد این کشور ضعیف شده است، اما چین رقیبی تهاجمی‌تر و قوی تر به نسبت زمانی که ترامپ برای اولین بار در سال 2017 رئیس‌جمهور شد، به شمار می‌آید. او ممکن است به سرعت با یک بحران در دریای جنوبی چین مواجه شود. اینکه آیا به فیلیپین کمک می‌کند یا آن را تنها بگذارد آزمون کلیدی خواهد بود.

یکی از عجیب ترین اقدامات ترامپ که در تضاد آشکار با منافع آمریکا و شعار "بازسازی َعظمت آمریکا" بود و به وضوع الگوریتم ذهنی او را آشکار می کرد،‌ خروج او از یکی از بزرگ‌ترین سازمان های همکاری تجارت آزاد موسوم به تجارت آزاد کشورهای حاشیه اقیانوس آرام TPP بود که از دستاوردهای بزرگ دولت اوباما و با هدف کاهش وابستگی کشورهای مهم حاشیه اقیانوس آرام به اقتصاد در حال رشد چین بود!

اروپا، سیاست مشخصی را از جانب تهران در داخل دریافت نمی‌کند. تا مادامی هم که این سیاست ادامه داشته و مشخص نباشد که آینده روابط ما با اروپا چگونه بوده و آن را چطور ارزیابی می‌کنیم، اروپایی‌ها به سیاست کژدار و مریز خود برای فشار علیه تهران و مجبور کردن ایران برای شکل دادن به یک روابط جدید، تداوم خواهند بخشید.

دونالد ترامپ در فاصله زمانی محدود پس از پیروزی در انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا این نکته را برجسته سازی کرده که سعی دارد نسخه‌ای جدید از خود و کنش هایش در عرصه سیاست خارجی آمریکا را نشان دهد. درست به همین دلیل هم است که وی و تیم متحدش تاکید کرده اند که به دنبال تغییر نظام سیاسی در ایران نیستند یا اینطور اعلام شده که افرادی نظیر مایک پمپئو و نیکی هیلی در دولت جدید ترامپ حضور نخواهند داشت. افرادی که نمود‌های عینی سیاست‌های تهاجمی در دولت سابق ترامپ بودند.

نگرانی متحدان آمریکا از آینده روابط با کاخ سفید در دوره دوم ترامپ واقعی است. آنها مشاهده کرده‌اند که بسیاری از چهره‌های سیاست خارجی که در دوره اول با ترامپ همسو بودند، اکنون از او فاصله گرفته‌اند. ریک گرنل، یکی از حامیان سرسخت ترامپ و گزینه احتمالی دولت آینده می‌گوید: «قابل پیش‌بینی بودن همیشه مزیت نیست. دشمنان ما خواهان پیش‌بینی‌پذیری هستند؛ اما دونالد ترامپ غیرقابل پیش‌بینی است و ما آمریکایی‌ها از این ویژگی استقبال می‌کنیم.»

در نگاه حزب دموکرات و جمهوری‌خواه نسبت به اسرائیل و مسائل خاورمیانه تفاوت وجود دارد. قبل از هر چیز باید بگویم که هر دو حزب بر حفظ موجودیت اسرائیل تاکید دارند و از آن دفاع می‌کنند. اما نگاه‌شان نسبت به تحولات و وقایع متفاوت است و نظرسنجی‌ها این را نشان می‌دهد. در گذشته، هر دو حزب نسبت به اسرائیل مواضع تقریباً یکسانی داشتند و حتی دموکرات‌ها روابط‌شان با اسرائیل بهتر بود. اما شرایط به مرور و با دلایل مختلف تغییر کرده است.

شاید ایلان ماسک یکی از بهترین نمونه‌های اخیر تبدیل قدرت خام اقتصادی به قدرت اطلاعاتی، اجتماعی و سیاسی باشد. آنچه ماسک را به شخصیتی خطرناک تبدیل کرده، ترکیب این انواع مختلف قدرت با تمایل او به دروغ گفتن آشکار در مورد روابط شخصی و شرکتی‌اش با مسائل آزادی بیان و دموکراسی است. سطح قدرت و نفوذی که او به دست آورده خطری برای همه شهروندان است خواه ماسک دوست داشته باشد یا نداشته باشد. هم چنین، بدون تردید قدرت و نفوذ او تهدیدی برای دموکراسی است.

از نظر سیاست خارجی پزشکیان باید به شش نکته زیر توجه کرد: نخست آن که بعید است که پزشکیان مسیر استراتژیک سیاست خارجی ایران را به طور اساسی تغییر دهد. دوم آن که این راهبرد توسط دفتر رهبری ایران تدوین شده است. سوم آنکه خروج امریکا از برجام خاطره تلخی را برای اصلاح طلبان ایران برجای گذاشته است. چهارم آن که در دوره پزشکیان روابط ایران با همه بازیگران بریکس پلاس، سازمان همکاری شانگ‌های و محور مقاومت بیش‌تر تقویت خواهد شد و در عین حال تلاش جدی صورت خواهد گرفت که مشخص شود آیا در غرب تمایلی برای احیای برجام وجود دارد یا خیر. پنجم آنکه ژئوپولیتیک و ژئواکونومیک ایران به شدت به کشور‌های بریکس پلاس (از جمله روسیه و چین) وابسته است بنابراین هیچ منطقی برای ایران وجود ندارد که از آن بازیگران فاصله بگیرد. ششم آنکه کشور‌های غربی به طرز بی‌نظمی در اختلافات داخلی، جنگ اوکراین، جنگ غزه و سیاست مهار چین فرو رفته‌اند. بنابراین، بعید به نظر می‌رسد که آنان تمرکز کافی برای اولویت قائل شدن به منظور احیای برجام را داشته باشند چیزی که نتیجه نهایی برای ایران به منظور بهبود روابط با غرب است

لازمه رسیدن به آن چه در دیدگاه آقای پزشکیان مدنظر است، برخورداری از نوعی ژئوپلیتیک باز است. درواقع آقای پزشکیان به دنبال برقراری ارتباط با اروپا و با دنیا است. گفتگو با آمریکا نیز برای رفع تحریم‌ها الزامی است. گفتگو با چین نیز برای روابط تجاری لازم است. آقای پزشکیان در مناظره‌ها نشان داد که فقط به رویکرد گفتگو با آمریکا نیز متکی نیست بلکه یک نگاه جهان شمول دارد.»

با گذشت ۱۱ سال از آن اتفاق، اسامی حمله کنندگان به سفارت همچنان مخفی مانده است. علی فروغی که آن زمان از اعضای بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق بود، تنها کسی نیست که پس از حضور در جمع آن افراد، پله‌های ترقی را به سرعت طی کرد و به ریاست شبکه سه رسید.

چهار نفر از نامزد‌ها خود را وام‌دار یک جریان سیاسی خاص می‌دانند و به همین دلیل انصرافشان محتمل به نظر می‌رسد؛ اما اگر فرض را بر حضور محمدباقر قالیباف، سعید جلیلی، مسعود پزشکیان، مصطفی پورمحمدی، علیرضا زاکانی و امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی تا پایان رقابت بگذاریم، شش شیوه مدیریتی متفاوت شانس اداره کشور در چهار سال آینده را دارند. تقریباً همگی آن‌ها قبلا فرصت داشته‌اند بخش از سلوک عملی خاص خود را به نمایش بگذارند.

درحالی‌که ارتباط ما با چین به‌عنوان یکی از دو ابرقدرت اقتصادی جهان، به صدور نفت، آن هم به طور متوسط در حدود یک میلیون بشکه و با تخفیف به پالایشگاه‌های کوچک‌ چینی محدود مانده است، دامنه در‌هم‌تنیدگی کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس به‌ویژه امارات و عربستان با چین به سطوح خارق‌العاده‌ای رسیده است که بی‌شک می‌توان آن را روابطی استراتژیک تعریف کرد. در این میان امارات متحده عربی نقش بی‌بدیلی دارد. تا پایان سال ۲۰۲۲ میلادی، امارات حدود ۱۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم از سوی چین داشته است.

سیاست ایران در قبال طالبان افغانستان تحت تأثیر ملاحظات ژئوپلیتیکی بالاخص رویکردهای چین و روسیه قرار دارد. ایران در باب نفوذ بالقوه دیگر قدرت های منطقه ای در افغانستان محتاط است و به دنبال حفظ تعادل ظریف روابطش با طالبان برای حفظ منافع خود است. از همین رو ایران از هرگونه افدامی محرک علیه طالبان اجتناب می کند و تلاش دارد تا موقعیت خود را با رهبری جدید در کابل تحکیم بخشیده و از این طریق تأثیر رقبای خود، بالاخص عربستان سعودی، ایالات متحده آمریکا و پاکستان را محدود کند.