دکترین ترامپ در خصوص پیمان ها و توافقات جهانی

به نظر می رسد سیاست خارجی ترامپ بر مبنای دو نظریه که تکمیل کننده هم هستند شکل گرفته است. اول: توجه به داخل و حل مشکلات است. تا قبل از جنگ جهانی دوم ایالات متحده بر پایه دکترین مونروئه توانسته بود با بهره‌گیری از مزیت دوری از جنگ‌های اروپایی، به تقویت ساختار اقتصادی و نظامی خود بپردازد. به همین دلیل بعد از پایان جنگ جهانی دوم توانست جایگزین انگلیس و آلمان شکست خورده در جنگ شود. ترامپ در مناظره های انتخاباتی تاکید فراوانی بر بازسازی داخلی داشته است. دوم: ترامپ نشان داده بدلیل شغل و خوی تاجر مسلکی که دارد فارغ از ایدئولوژی ها و اصول عمل می کند. رئیس جمهور آمریکا به پیمان ها و توافقات بین المللی نیز از زاویه منفعت طلبانه نگاه می کند و هر کدام را به نفع اقتصاد آمریکا نداند یا به فکر تغییر آن است یا در صورت عدم توانایی برای اصلاح ، به خروج از آن فکر می کند.

به همین دلیل است که ریچارد هاس، رئیس شورای روابط خارجی و یکی از برجسته‌ترین مشاوران و متفکران حوزه سیاست خارجی آمریکا در این ارتباط در صفحه توییتر خود می‌نویسد: سیاست خارجی ترامپ «تم» خود را پیدا کرده و آن «دکترین عقب‌نشینی» است. آمریکا قراردادهای مهم بین‌المللی را یا ترک کرده یا تهدید به خروج از آن می‌کند که از جمله این توافقات عبارتند از؛ پیمان تجاری اقیانوس آرام (TTP)، توافق آب و هوایی پاریس، توافق تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا)، توافق هسته‌ای برجام و اخیرا خروج آمریکا از سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو).

یونسکو

هفته قبل آمریکا اعلام کرد از سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد( یونسکو) خارج خواهد شد. در مورد خروج آمریکا از سازمان یونسکو، کاخ سفید اعلام کرده از این سازمان به‌خاطر حمایت‌های آن از فلسطین و اقدامات ضد اسرائیلی اش خارج می‌شود. این در حالی است که آمریکا از سال ۱۹۹۱ تاکنون از پرداخت حق عضویت خود به یونسکو به همین بهانه خودداری کرده بود. اسرائیل نیز کمی پس از اعلام این تصمیم گفت از یونسکو خارج می‌شود.

پیمان تجاری اقیانوس آرام

دونالد ترامپ در بهمن ماه سال ۹۵ با امضای یک فرمان اجرایی، این کشور را از پیمان تجاری اقیانوس آرام خارج کرد. پیمان تجاری اقیانوس آرام در سال ۲۰۱۵ میان ۱۲ کشور که ۴۰ درصد اقتصاد جهان را تشکیل می‌دهند امضا شده است.

ترامپ در حالی که با یک حرکت قلم، آمریکا را از این پیمان خارج کرد، گفت: الان اقدامی کردیم که برای کارگر آمریکایی کار بزرگی بود. به غیر از آمریکا، ژاپن، مالزی، ویتنام، سنگاپور، برونئی، استرالیا، نیوزیلند، کانادا، مکزیک، شیلی و پرو اعضای پیمان تجاری اقیانوس آرام هستند. هدف از امضای این موافقتنامه ایجاد یک بلوک اقتصادی جدید بود که موانع تجاری میان ۱۲ کشور عضو را کاهش می‌دهد.

مذاکره در مورد این موافقتنامه که از اولویت‌های اصلی باراک اوباما بود پنج سال به طول انجامید و سرانجام در آتلانتا در آمریکا امضا شد، اما هیچگاه به تصویب کنگره که بر سر این موضوع دچار اختلاف‌های عمیقی است، نرسید. به همین دلیل به گفته خبرنگاران این اقدام ترامپ بیشتر جنبه نمادین دارد. فرمان اجرایی ترامپ برای ترک پیمان تجاری اقیانوس آرام، یکی از اولین فرمان‌های اجرایی بود که رئیس جمهور جدید آمریکا صادر کرد. ترامپ در طول مبارزات انتخاباتی خود وعده داده بود که در صورت پیروزی فورا از این پیمان خارج خواهد شد. رئیس جمهور آمریکا، با انتقاد از این موافقتنامه آن را یک فاجعه بزرگ بالقوه برای کشور توصیف کرد و گفت که برای آمریکا به ویژه بخش صنعتی آن بسیار زیانبار است.

توافق آب و هوایی پاریس

دونالد ترامپ ‌دوم ژوئن ۲۰۱۷ ( ۱۲ خرداد ۹۶) آمریکا را از معاهده آب و هوایی پاریس خارج کرد. ترامپ در پیامی از کاخ سفید در این باره گفت: براساس تعهداتم و برای حفاظت از آمریکا اعلام می کنم که ایالات متحده از توافقنامه آب و هوایی پاریس خارج می شود.

رییس جمهور ایالات متحده گفت: ما بدون توافقنامه اقلیمی پاریس تمیزترین آب و هوا را داریم. ما با محیط زیست رفتار دوستانه خواهیم داشت اما ما تجارت و بیزینسمان را از کار نمی‌اندازیم. امریکا تحت مدیریت ترامپ همچنان به عنوان یکی از تمیزترین و سازگارترین کشورها با محیط زیست روی کره زمین ادامه خواهد داد.

او گفت: به عنوان کسی که عمیقا به محیط زیست اهمیت می دهم نمی توانم با وجدان راحت از توافقی حمایت کنم که برای امریکا یک تنبیه باشد. برای حمایت از شهروندان امریکایی از توافق پاریس خارج می شویم. ما از این توافق خارج می شویم اما مذاکرات جدیدی را شروع می کنیم تا ببینیم می توانیم به توافق دیگری (در این رابطه) برسیم!

تصمیم دونالد ترامپ برای خروج آمریکا به عنوان بزرگترین آلوده کننده هوا از معاهده آب و هوایی پاریس، با واکنش های مختلفی همراه شد. کمیسیون اروپا پس از سخنان ترامپ اعلام کرد که اقدام خروج آمریکا از توافقنامه اقلیمی پاریس، روز غم‌انگیزی برای جامعه ‌جهانی است و ما باید به دنبال متحدان جدیدی باشیم.

استفان والت، نظریه‌پرداز آمریکایی با کنایه به خروج آمریکا از توافق پاریس در توئیتر نوشت: طرح سری ترامپ برای خاورمیانه: منطقه آنقدر داغ شود که کسی نتواند در آن زندگی کند. مشکل حل شد!

گفتنی است هدف اصلی توافق پاریس قوت بخشیدن به واکنش جهانی نسبت به تهدیدات تغییرهای آب و هوایی است. در توافق نامه آمده‌است که کشورها موافقت می‌کنند تا افزایش دمای جهانی در این قرن را به زیر دو درجه سانتی‌گراد برسانند. تا کنون از ۱۹۷ کشور عضو کنوانسیون، ۱۴۷ کشور این توافق‌نامه را به تصویب رسانده‌اند. البته در توافق پاریس هیچ اجباری وجود ندارد و اجرا نکردن طرح برای هیچ کشوری هیچ جریمه ای به دنبال ندارد.

توافق تجارت آزاد آمریکای شمالی

ترامپ پیمان تجارت آزاد آمریکای شمالی(نفتا) را مانند برجام بدترین پیمان طول تاریخ می داند و آن را به دلیل اینکه موجب از دست رفتن فرصت های بسیار ِشغلی در آمریکا و کمربند صنعتی «راست بلت» (شامل ایالت‌های صنعتی نیویورک، پنسیلوانیا، ویرجینیای غربی، اوهایو، ایندیانا، میشیگان، ایلینوی، آیوا، ویسکانسین و بخش‌هایی از منطقه نیو انگلند) می شود زیر آتش خود قرار داده است. مردم این منطقه به همین دلیل به ترامپ رای دادند تا او فرصت های شغلی بیشتری برای آنان فراهم سازد.

ترامپ نفتا را معامله بد برای آمریکا دانسته بود و با عنوان مدرن‌سازی و به‌روزرسانی این موافقت‌نامه، فرآیند مذاکره مجدد بر سر این موافقت‌نامه را از دو ماه پیش با مکزیک و کانادا آغاز کرده است. چهارمین دور گفتگوها برای اصلاح پیمان تجارت آزاد آمریکای شمالی روز چهارشنبه بین سه کشور شروع شد. البته برخی رسانه ها مانند ایندیپندنت عنوان کرده اند که تیم دونالد ترامپ در حال آماده سازی فرمانی هستند که طی آن امریکا را از نفتا بیرون خواهد برد.

نفتا  توافقنامه ای است میان کانادا، مکزیک و آمریکا که در سال ۱۹۹۴ و در زمان بیل کلینتون به امضای طرفین رسیده است البته پیش نویس اولیه این پیمان در سال ۱۹۸۷ و در دوران ریاست جمهوری رونالد ریگان تنظیم شد. نفتا تقریبا تمامی موانع گمرکی میان این سه کشور را از میان برداشته است و به آن ها این اجازه را داده که بدون پرداخت هزینه گمرکی و مالیات میزان نامحدودی از اجناس و کالاها را از مرزهایشان انتقال دهند.

این در حالی است که ترامپ انتقادات بسیاری نیز نسبت به معاهدات دیگر از جمله سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) مطرح کرده است. به همین دلیل شخصیت‌های اروپایی و حتی موافقان و مخالفان وی در خاک آمریکا از عبارت «تعلیق در نظام‌بین‌الملل» استفاده کردند؛ به نظر می‌اید این عبارت در حالت فعلی و کمی قبل‌تر تحقق پیدا کرده است. چراکه هر از چندگاهی شاهد هستیم که یک توافق بین‌المللی که از منظر حقوقی به «قرارداهای ایستا» معروف هستند ( اشاره به پایدار بودن و ضمانت‌های اجرای بین‌المللی) از سوی ترامپ و با هدایت مشاوران نئوکان‌ وی به حاشیه رانده می‌شود.