علت آسیب‌های اجتماعی تک بعدی نیست. از جنبه‌های مختلف باید به بررسی آن نشست. هرچند عامل اقتصادی یکی از عوامل اصلی در رشد آسیب‌های اجتماعی می‌باشد، اما این عامل به تنهایی نقش بازی نمی‌کند. بی توجهی به فرزندان توسط خانواده، پایین بودن سطح نشاط اجتماعی در جامعه عدم دسترسی به رفاه اجتماعی برابر نیز از عوامل رشد این آسیب‌ها هستند.
به گزارش نباء خبر، معاون وزیر کشور و رئیس سازمان امور اجتماعی با اشاره به پژوهش‌های انجام‌شده، درباره آسیب‌های اجتماعی در جامعه گفت: ظرف سال‌های گذشته به شاخص‌هایی دست پیداکرده‌ایم که نگران‌کننده هستند. ازجمله این شاخص‌ها میل به مهاجرت است که می‌تواند شاخص روشنگری تلقی شود. دلایلی زیادی برای مهاجرت افراد از کشور وجود دارد، اما این شاخص مهاجرت درواقع نشانه مطلوبیت یا نکویی یک جامعه تلقی می‌شود. در حوزه نظریه‌پردازی برای آسیب‌های اجتماعی نظریات کلان وجود دارند. اگر از این بحث‌های کلان گذر کنیم به مواردی عینی و کاربردی خواهیم رسید. ازجمله این موارد «اعتیاد»،”خودکشی” و روی آوردن به الکل است. کشور در حوزه اعتیاد، بزه و … به‌عنوان رفتار انحرافی دچار کمبود نظریه با رویکرد دینی و ملی است.
ناهنجاری‌های اجتماعی وقتی در جامعه رشد کنند اعتماد مردم به یکدیگر از یک‌سو و اعتماد به حاکمیت از سوی دیگر کاهش پیدا می‌کند. چون ناهنجاری‌ها در جامعه رو به افزایش است آسیب‌شناسی جامعه از نگاه دینی و ملی یک ضرورت به شمار می‌رود در ارتباط با این موضوع با دکتر مجید ابهری استاد دانشگاه و جامعه‌شناس گفتگویی انجام داده که در ادامه می‌خوانید:
به نظر شما علت رشد آسیب‌های اجتماعی مانند خودکشی و اعتیاد در جامعه چه چیزی است؟
آسیب‌های اجتماعی یک مقوله چندوجهی است. لازم است این موضوع جداگانه بررسی و مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گیرد. متأسفانه در دو دهه گذشته به علت اشتغالات سیاسی و اقتصادی دولت‌ها و جناح‌های سیاسی و عدم انسجام در برنامه‌ریزی برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی شاهد بروز و گسترش آسیب‌های نوپدید و افزایش آسیب‌های گذشته هستیم. البته این مسئله مختص کشور ما نیست در سایر کشورها هم درگیر چنین موضوعی هستند. آمارها نیز کم نیست. ایران به‌عنوان یک کشور که حاکمیت آن اسلامی است باید درزمینه اخلاق و کاهش آسیب‌های اجتماعی پیشگام باشد؛ یعنی کشور ما باید در پیشگیری کنترل و مهار آسیب‌های اجتماعی جلوتر از سایر کشورها می‌بود که نیست. نکاتی که از سوی معاون وزیر کشور در ارتباط با افزایش نرخ آسیب‌های اجتماعی علی‌الخصوص در حوزه اعتیاد و خودکشی مطرح شد قابل‌تأمل است. آمارهایی که به مراجع رسمی می‌رسند پایین‌تر از واقعیت‌هایی است که در کف خیابان وجود داشته و دارد. این ارقام زنگ خطر برای خانواده‌ها و مسئولان است. اعتیاد و استفاده از مشروبات الکی برای جوانان تبدیل به یک آسیب شده است. بنده سالهاست در این زمینه پژوهش و مطالعه میدانی انجام داده و می‌دهم تجربه چندین ساله‌ام این است که عدم انسجام و برنامه‌ریزی بین نهادها و سازمان‌های مسئول در این حوزه ریشه آسیب‌هاست؛ زیرا سازمان‌هایی که در حوزه آسیب‌های اجتماعی و تربیت فرزندان در جامعه نقش ایفا می‌کنند از یک راهبرد مشخص، برنامه‌ریزی شده و هماهنگ با سایر مسئولان برخوردار نیستند. نتیجه کار سازمان‌ها که بعضاً از بودجه زیاد برخوردارند منظره تلخی است که مقابل دیدگان مردم در خیابان قابل رویت است. مسائل فرهنگی، محیطی و مسائل اقتصادی باعث بروز این آسیب‌ها می‌شوند. متأسفانه خانواده‌ها مسئولیت‌های خود را به دوش دولت گذاشته و از مسئولان توقع دارند و از وظایف ذاتی خود برای پرورش و تربیت فرزندان کوتاهی می‌کنند. دولت‌ها به علت تعدد مراکز تصمیم گیری و تنوع برنامه‌ریزی‌ها نتوانسته و نمی‌توانند به انسجام درست در مبارزه با آسیب‌های اجتماعی برسند. فقدان بانک اطلاعات درزمینه آسیب‌های اجتماعی مشکل بزرگ کشور شده است. درحالی که می‌خواهیم به مبارزه با اعتیاد برویم، اما نمی‌دانیم چه تعداد معتاد داریم، درصد زن و مرد آنها چقدر هستند و یا از چه نوع مواد مخدر استفاده می‌کنند. متأسفانه انواع مواد مخدر آنقدر گسترش پیدا کرده که مبارزه با ان تخصصی و پیچیده شده است. متأسفانه شاهد آمدن روان گردان و مخدر در بین جوانان هستیم. سود کلان در این تجارت کثیف اشتیاق ورود سوداگران را به این بازار افزایش داده است.
به نظر شما عامل اقتصادی تا چه میزان در رشد آسیب‌های اجتماعی مؤثر است؟
همانطور که گفتم علت آسیب‌های اجتماعی تک بعدی نیست. از جنبه‌های مختلف باید به بررسی آن نشست. هرچند عامل اقتصادی یکی از عوامل اصلی در رشد آسیب‌های اجتماعی می‌باشد، اما این عامل به تنهایی نقش بازی نمی‌کند. بی توجهی به فرزندان توسط خانواده، پایین بودن سطح نشاط اجتماعی در جامعه عدم دسترسی به رفاه اجتماعی برابر نیز از عوامل رشد این آسیب‌ها هستند.
شما نقش مذهب را تا چه میزان در رشد یا عدم رشد آسیب‌های اجتماعی مؤثر می دانید؟
پژوهش میدانی که “بنیاد علوم رفتاری” انجام داده مشخص شده که نوجوانان و جوانان غیر مذهبی ۳ برابر بیشتر از جوانانی که مذهبی هستند درگیر آسیب‌های اجتماعی شده و می‌شوند. باورهای مذهبی یکی از علل جلوگیری از سقوط جوانان در باطلاق اعتیاد می‌باشد.
به نظر شما فاصله گرفتن برخی جوانان از دین چه دلیلی دارد؟
متأسفانه برخی از سختگیری‌های غیر منطقی در اوایل انقلاب اسلامی و عدم معرفی روح واقعی دین و اصول انسانی و معرفتی آن باعث دین گریزی در برخی فرزندان ما شده است. البته برخی والدین هم در این مسئله نقش داشته و دارند. خانواده مدرسه برای جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی است. پس از آن آموزش و پرورش، دانشگاه، وزارت جوانان و ورزش و برخی نهادهای دیگر مانند کمیته امداد و بهزیستی نیز در این موضوعات دارای مسئولیت هستند
