جامعه به عدالت اجتماعی نیاز دارد نه «خیریه»

به گزارش نباءخبر،ششمين جلسه از درس گفتار فلسفه و اخلاق نيکوکاري با موضوع «بررسي اشکالات امور خيريه و نيکوکاري از نگاه فلاسفه» به ميزباني آگاپه برگزار شد. مصطفي ملکيان، فيلسوف، پژوهشگر شهير ايراني در اين نشست در خصوص اشکالاتي که بعضي از فيلسوفان اخلاق به اصل امور خيريه گرفته‌اند، گفت: اولين اشکال که از سوي فلاسفه مطرح مي‌شود اين است که اساساً شرکت در امور خيريه با عدالت طلبي منافات دارد. وقتي شما در يک انجمن خيريه فعاليت مي‌کنيد مهمترين وظيفه‌اي که نسبت به انسان‌هاي ديگر داريد را به دست فراموشي مي‌سپريد؛ آن وظيفه عدالت است. بزرگترين وظيفه ما نسبت به انسان‌ها اين است که عوامل دچار شدن زندگي مردم به اين شرايط را اصلاح کنيم. بنابراين ما براي عدالت جايگزيني به نام شفقت درست کرده‌ايم و مي‌گوييم ما عدالت نمي‌ورزيم بلکه شفقت مي‌ورزيم. اين اشکال بزرگترين اشکالي است که به امور خيريه شده است.
وي افزود: من شخصاً معتقدم که اين اشکال وارد نيست. درست است که جاده اجتماع را بايد اصلاح کنيم و در اين باره بايد تمام تلاش خود را به خرج دهيم و بايد سعي کنيم عدالت اجتماعي را برقرار کنيم، اما آيا تضميني هست که اگر من دست به کار شدم، ديگران هم با من همراه مي‌شويد؟ بنابراين با اينکه وظيفه من اين است که عدالت اجتماعي را برقرار کنم ولي چون فعاليت خود من به تنهايي کافي نيست، بايد تا مي‌توانم با فساد‌هاي اجتماعي، سياسي و اقتصادي جامعه مبارزه کنم تا جاده اجتماع هموارتر شود. ولي بايد ضربه گير‌هايي هم بسازيم. اين ضربه گير‌ها امور خيريه هستند.
ملکيان يادآور شد: اشکال دومي که فلاسفه مطرح کرده‌اند اين است که وقتي آدم در انجمن‌هاي خيريه فعاليت مي‌کند، خودش را به لحاظ رواني به کاستي مي‌کشاند و جلوي شکوفايي خودش را مي‌گيرد. چون کساني که در انجمنهاي خيريه کار مي‌کنند، احساسات و عواطف خود را نوازش مي‌کنند و بعد دچار يک ديدگاه اشتباه مي‌شوند مبني بر اينکه انسان آرماني هستند. يعني با کار نيک کردن، توهم کمال در انسان ايجاد مي‌شود. عده‌اي از فلاسفه نيز مطرح کرده‌اند که انسان وقتي کار خيريه مي‌کند هر قدر هم کار نيک خود را مخفي کند، دارد خودش را نشان مي‌دهد و به مردم مي‌گويد من را ببينيد. وقتي آدم‌ها در انجمنهاي خيريه کمک مي‌کنند، يک ميدان جديد براي مسابقه‌هاي اجتماعي فراهم مي‌آيد. لازم است بيان کنم که ما اکنون در ثروت، شهرت، قدرت، احترام، آبرو، محبوبيت و علم ما با هم مسابقه مي‌دهيم. لذا بزرگترين نکبت زندگي اين است که در نظر خودمان را با ديگران مقايسه مي‌کنيم و در عمل با ديگران مسابقه مي‌دهيم.