تعداد سیلاب‌ در ایران چقدر است؟

به نقل ازصدانیوز ،سیلاب حدود ۶۰ درصد از خسارات مربوط به بلایای طبیعی را در جهان تشکیل می‌دهد؛ در این میان طبق اعلام مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران، کشور ما در دهه گذشته به‌طور متوسط هر سال با ۶۰ سیلاب روبه‌رو بوده‌ و تقریباً ۲۰۰ نفر سالیانه جان خود را در این رابطه از دست داده‌اند.

بروز خشکسالی‌های پی‌درپی در سال‌های اخیر، دسترسی به آب را با بحران شدیدتری مواجه کرد، به‌طوری که تأمین آب قابل دسترس و مطمئن برای مصارف مختلف یکی از چالش‌های مهم در ایران، محسوب شده و توسعه اقتصادی و اجتماعی را در برخی نقاط کشور با مشکل مواجه کرده است، علاوه‌بر این، در دهه‌های اخیر، طولانی‌ شدن دوره‌های خشکسالی، کاهش بارش، افزایش دما و وقوع پدیده تغییر اقلیم، یکی از عوامل تأثیرگذار بر منابع آب ایران بوده‌ است.

در این بین، رضا اردکانیان – وزیر نیرو – معتقد است که تغییرات اقلیم رویدادهایی هم‌چون سیلاب‌های وسیع را در خود دارد که در زمینه کنترل این سیل‌ها حتما باید سرمایه‌گذاری شود، هم‌چنین باید اقدامات زیادی را در دستور کار قرار داد.

وی، بر این باور است که جلوگیری از ساخت‌وساز در مسیل‌ها، کنترل سیل و باز نگه داشتن مسیر عبور سیل نیز نقش مهمی در کنترل سیلاب دارد؛ علاوه بر این، سازه‌هایی مثل پل‌ها که روی رودخانه‌ها احداث می‌شود، باید از استحکام کافی برخوردار باشد؛ البته در خیلی از مناطق، وجود سدهای کوچک در مناطق سیل‌خیز می‌تواند کمک بزرگی ایفا کند.

 اما در این باره، محمدحاج رسولی‌ها – مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران – معتقد است که اولاً باید تدابیر لازم به‌منظور مهار عامل اصلی انسانی ایجاد این پدیده، یعنی انتشار گازهای گلخانه‌ای، صورت گیرد و دوم این‌که با لحاظ راهکارهایی، آثار و تبعات آن، یعنی خسارات ناشی از سیلاب‌ها، خشکسالی‌ها و کمبود منابع آبی، مهار و کاهش یابد.

به‌گفته وی، اهمیت بروز سیل و حجم بالای خسارت‌های ناشی از آن، به حدی قابل توجه بوده که تقریباً اغلب سدهای ساخته‌شده در ایران، علاوه بر تأمین پایدار آب، برای کنترل سیل نیز بوده‌اند و اصولاً یکی از اهداف اصلی سدسازی، به‌خصوص در شرق و جنوب ایران، کنترل سیلاب و کاهش مخاطرات و خسارات ناشی از آن بوده‌ است.

مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران، بر این باور است که به‌دلیل نبود آمایش سرزمین مشخص در ایران و شرایط خاص ایجاد ‌شده در استقرار جمعیت، بسیاری از مراکز استان‌ها به کلانشهر تبدیل شده و عملاً تأمین آب شرب این شهرها از ۲۰ سال گذشته به یکی از دغدغه‌های اصلی حاکمیت و وزارت نیرو تبدیل شده ‌است.

این درحالی است که تأمین آب اغلب این کلانشهرها و مراکز استان‌ها از سدها انجام شده و چنانچه سدها وجود نداشتند، تأمین‌آب شرب مطمئن و با کیفیت برای این شهرها دچار چالش جدی می‌شد. نمونه بارز آن، کلانشهر تهران است که آب شرب آن از سدهای امیرکبیر، لار، لتیان، طالقان و اخیراً ماملو تأمین می‌شود.

البته این در شرایطی است که با تشدیدوضعیت بد منابع آبی ایران در سال‌های اخیر، رویکرهای متفاوتی درباره سدسازی ایجاد و موجب شد دولت دوازدهم نگاه تیزبینانه‌تری نسبت به این مساله داشته باشد که درنهایت منجر شد تا در مطالعات طرح‌های سدسازی، ارزیابی اثرات زیست محیطی و رعایت حقابه‌ها توسط مهندسان مشاور ذی‌صلاح، مورد بررسی دقیق‌تر قرار ‌گیرد و مجوزهای لازم از سازمان حفاظت محیط زیست اخذ ‌شود. به‌گونه‌ای که در دولت یازدهم برای احداث ۴۰ سد بازنگری صورت گرفت که طی این بازنگری، این نتیجه گرفته شد که ساخت حدود ۱۱ سد توجیه اقتصادی ندارد و ممکن است با اقدامات جایگزین هم‌چون تغذیه مصنوعی، ایستگاه پمپاژ برداشت عملیات سدسازی متوقف شود.

هم‌چنین، در طرح بازنگری سدها، برای برخی از سدها تعدیل ارتفاع با هدف پیش رفتن به سمت مصارف اولویت‌دار صورت گرفت؛ درمجموع با توجه به بازنگری‌های صورت گرفته، ۲۳ سد به‌دلیل محدودیت‌های منابع مالی در حالت راکد قرار گرفته است و۳۰ سد بزرگ  هم در دولت یازدهم به بهره‌برداری رسید که می‌توان گفت ۲۰ درصد کل سدهای ایران، در طول سه سال و نیم گذشته، به بهره‌برداری رسیده است، هم‌چنین تعداد ۱۵۰ و ۱۲۴ سد در ایران هم به‌ترتیب در مراحل مختلف مطالعاتی و اجرایی قرار دارد که ظرفیت احجام مخازن آن‌ها، به‌ترتیب ۲۳.۷ و ۲۱.۶ میلیاردمترمکعب است.

از سوی دیگر، بر اساس مصوبه هشتمین جلسه شورای عالی آب، بازنگری طرح‌های توسعه منابع آب با رویکرد سیستمی و مدیریت یکپارچه و بهم‌پیوسته منابع آب حوضه و بررسی اثرگذاری بر طرح‌های پایین دست و اثرپذیری از طرح‌های بالادست، در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفته است تا بتوان از طریق اجرای درست طرح‌های سدسازی هدف مهار سیلاب را دنبال کرد.