برچسب: ژئوپولتیک

مهم‌ترین انتخاب ژئوپولیتیک دقیقاً چگونگی برخورد با چین خواهد بود. با اینکه اکنون اقتصاد این کشور ضعیف شده است، اما چین رقیبی تهاجمی‌تر و قوی تر به نسبت زمانی که ترامپ برای اولین بار در سال 2017 رئیس‌جمهور شد، به شمار می‌آید. او ممکن است به سرعت با یک بحران در دریای جنوبی چین مواجه شود. اینکه آیا به فیلیپین کمک می‌کند یا آن را تنها بگذارد آزمون کلیدی خواهد بود.

روابط پرتنش ترکیه با غرب و تعامل فرصت‌طلبانه آن با روسیه، بخشی از تلاش اردوغان برای بازتعریف جایگاه ترکیه در عرصه جهانی است. این کشور، مانند بسیاری از قدرت‌های میانه، سیاستی محتاطانه را دنبال می‌کند که در آن منافع مالی، اقتصادی و سیاسی در سطح بین‌المللی در اولویت قرار دارد. برای درک بهتر این روابط و پیش‌بینی آینده آن، نیاز به تحلیلی عمیق‌تر از پویایی‌های موجود است تا بتوان ترکیه را به هم‌سویی بیشتر با متحدان ناتو ترغیب کرد.

ایران آمادگی حمله مجدد را دارد. ضمن این که ایران پذیرفته که باید هزینه‌هایی بدهد و از وزن ژئوپلیتیک کشور دفاع کند. اگر وزن ژئوپلیتیک ایران به شدت افت کند، اسرائیلی‌ها سرمست می‌شوند و اقدامات مستمر و گسترده تری علیه ایران انجام می‌دهند. درباره مسائل هسته‌ای هم که نتانیاهو در تلاش است از طریق آمریکا به ایران فشار وارد کند، بعید است موفق شود و اگر هریس رئیس جمهور آمریکا شود، همان وضعیتی را خواهد داشت که کلینتون و اوباما داشتند.

صادرات چین به روسیه از سال ۲۰۲۱ تا کنون ۱۲۱ درصد رشد داشته است، در حالی که صادرات به سایر نقاط جهان در مدت مشابه تنها ۲۹ درصد افزایش یافته است.در مقابل، روسیه نیز کاهش زیادی در اتکا به اتحادیه اروپا (-۵.۳٪) نشان داد. با ادامه تشدید تنش های ژئوپلیتیکی، کره جنوبی و ایالات متحده تغییراتی را برای فاصله گرفتن بیشتر از چین انجام داده اند.

بر اساس شواهد و قرائن موجود و همچنین تحولات بین‌المللی، ایران به واسطه سیاست‌های تخاصمی، تقابل‌گرایانه و سیاست تجدیدنظرطلبانه و عدم به کارگیری سیاست پراگماتیسم در سیاست‌ خارجی و به دنبال آن وضع تحریم‌های بین‌المللی که باعث انزوای منطقه‌ای و جهانی شده؛ در حال از دست دادن اهمیت موقعیت ژئوپولیتیکی خود است. موقعیتی که علی‌رغم تحریم‌های وضع شده همواره در طول تاریخ به سبب ویژگی‌های ذکر شده بالا از یک طرف پشتیبان قدرت چانی‌زنی حکومت‌های مختلف ایران بوده و از طرف دیگر جلب توجه قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی را باعث شده است.

موقعیت کریدور دریایی به طور راهبردی از میادین گازی نزدیک غزه محافظت می‌کند که با منافع اسرائیل و ایالات متحده در ربودن منابع انرژی فلسطینیان هماهنگ است.قرار گرفتن نقاط ورودی کمک‌رسانی دور از بخش‌های شمالی غزه که قحطی شدیدتر است و نزدیکی به مناطق تحت کنترل ارتش اسرائیل، نشان‌دهنده همسویی راهبردی با اهداف نظامی اسرائیل برای بقای فیزیکی در غزه با وجود مذاکرات آتش‌بس بوده که خواستار خروج کامل آنها از نوار غزه است.

حذف عملی ایران از کریدورهای تجاری با وجود نزدیک‌تر و ارزان‌تر بودن ترانزیت از طریق ایران، تنها یکی از نمونه‌هایی است که حکایت از بلااستفاده‌ماندن موقعیت ژئوپلیتیک کشور دارد. در حوزه‌های دیگر نیز، به‌ویژه در خلیج فارس، مزیت‌های ژئوپلیتیک ایران در حال رنگ‌باختن است.

تا قبل از ۷ اکتبر تمام آمریکا و کشور‌های اروپایی به دنبال تضعیف و تنبیه روسیه در جنگ اوکراین بودند، اما پس از حمله کوبنده حماس به رژیم صهیونیستی، خاورمیانه و مسئله فلسطین موضوع اول جهان شد و موضوع اوکراین به حاشیه رفت و روسیه بیشترین منفعت را از جنگ غزه و اسرائیل برد.

این کشورها که به عنوان اقتصادهای اتصال‌دهنده شناخته می‌شوند، راه‌های ارتباطیِ در حال ظهور و بسیار مهم در جهانی هستند که در آن تنش‌های ژئوپولیتیکی در حال تغییر جریان‌های سرمایه‌گذاری و تجارت است.

آمریکاستیزی و تکیه روزافزون به سیاستِ ‎نگاه به شرق در ورطه‌ فرایندِ ‎امنیتی‌سازیِ غرب افتاده و به اشتباه می‌کوشد که متحدی در مسکو و پکن بیابد. بدتر آنکه از روندهای اقتصادی، نه ژئوپلیتیکی، منزوی شده است. غافل از آنکه، کشوری که تنهاست، نباید منزوی شود.

اگر کشورهای جهان هر زمان که کشتی‌های تجاری آنها نیاز به حمایت داشتند، به جای ایالات متحده برای «رهبری جهانی» به چین روی آورند، این امر به‌طور قاطع نشان از گذار از قرن آمریکایی به قرن چینی خواهد بود، درست مانند بریتانیا. این کشور زمانی دریاها را به مستعمره سابق خود یعنی آمریکا تسلیم کرد. در همین حال، تلاش آمریکا برای انجام وظیفه قدیمی اش در تامین امنیت خطوط دریایی چیزی بیش از یک شکست ثابت نشده است. در شرایطی که «عملیات نگهبان رفاه» آمریکا توسط متحدان این کشور در خاورمیانه مورد استقبال قرار نگرفت، واشنگتن شکست جدی را تجربه کرد.

جنگ ویرانگر اسرائیل در غزه، تهاجم خونین روسیه به اوکراین، ترورهای فراسرزمینی آمریکا و توسعه‌طلبی تهاجمی چین به یک نتیجه اشاره دارند: سیستم جهانی که پس از جنگ جهانی دوم ظهور کرد، جای خود را به جهانی بدون نظم داده است. اما در حالی که این تحول غیرقابل‌انکار بوده و با توجه به تغییر جریان‌های تجاری و سرمایه‌گذاری، پیشرفت‌های سریع تکنولوژیک و تغییرات عمیق جمعیتی، این که چه چیزی از آن پدیدار خواهد شد، همچنان سؤالی بی‌پاسخ است.

جهان برای رسیدن به هدف کربن صفر تا سال ۲۰۵۰، به ۶ برابر مواد معدنی حیاتی در مقایسه با سال ۲۰۲۱ نیاز دارد. برای مثال تولید یک ماشین برقی به حدود ۶ برابر مواد معدنی بیشتری نسبت به یک ماشین معمولی نیاز دارد. پیش‌بینی می‌شود در سناریوی دستیابی به کربن صفر تا سال ۲۰۵۰، تقاضا برای بعضی از مواد معدنی حیاتی مثل کبالت و لیتیوم تا سال ۲۰۳۰ به ترتیب بیش از ۱۳۵ درصد و ۴۵۴ درصد افزایش داشته باشند.

اسرائیل بنا دارد که به صادرکنندگان مهم گاز و بعد نفت تبدیل شود. در20 سال گذشته اسرائیل از یک وارد کننده به یک صادرکننده گاز تبدیل شده است. تجاوز اکتبر 2023 نتانیاهو به غزه در ادامه تجاوز سال 2014 به این منطقه می‌باشد. طرح اسرائیل برای اشغال غزه و مهاجرت دادن 3/2 میلیون اهالی غزه به مصر، مرتبط است با طرح‌های انرژی رژیم صهیونیستی. وزیر دفاع این رژیم گفته است «ما غزه را از همه چیز تخلیه می‌کنیم» و اخیراً نیز طرح محرمانه یک وزیر دیگر اسرائیلی برای انتقال 3/2 میلیون فلسطینی ساکن غزه به صحرای سینای مصر فاش شد. نهایتاً اینکه هدف اصلی نتانیاهو نه ‌تنها نابودی جنبش مقاومت حماس و تخلیه غزه از فلسطینی‌ها، بلکه علاوه براینها دنبال سلطه بر میلیاردها دلار ذخائر گاز نوار غزه نیز خواهند بود.

این جنگ با جنگ‌های دیگر متفاوت است زیرا در زمانی رخ می‌دهد که خطوط گسلی که خاورمیانه را از هم جدا می‌کرد در حال لرزیدن هستند. برای حداقل دو دهه، جدی‌ترین شکاف در چشم انداز ژئوپلیتیکی در هم شکسته منطقه، بین دوستان و متحدان ایران و دوستان و متحدان ایالات متحده بوده است.